Propozycja autorskiego szlaku kulturowego w Kielcach „Śladem dziedzictwa kultury żydowskiej”
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.21.7Słowa kluczowe:
dziedzictwo żydowskie, Kielce, szlak miejski, szlak turystycznyAbstrakt
W artykule zaprezentowano autorską propozycję nowego szlaku kulturowego na terenie Kielc, będącego wizytówką dziedzictwa kultury żydowskiej, która przetrwała w mieście do czasów współczesnych. Opierając się na literaturze, autor przedstawił ogólny zarys turystyki kulturowej, a także przybliżył pojęcia związane ze szlakiem turystycznym. Celem pracy było zaproponowanie nowego szlaku pieszego „Śladem dziedzictwa kultury żydowskiej” w Kielcach, który obejmuje 12 najważniejszych obiektów judaików w mieście. Przedstawiona trasa liczy ok. 6,2 km, a jej przebycie pozwala na zapoznanie się także z głównymi zabytkami Kielc, ponieważ część obiektów proponowanego szlaku pokrywa się z atrakcjami znajdującymi się na głównym szlaku turystycznym miasta, a część znajduje się w ich pobliżu. Szlak ten może przybliżyć turystom dziedzictwo kultury żydowskiej, a także ukazać wkład tej społeczności w historię i rozwój Kielc. Proponowany szlak może zatem pełnić funkcje edukacyjne, poznawcze i historyczne. Ukazuje on obiekty różnej kategorii: miejsca martyrologii, obiekty memoratywne, pełniące funkcje religijne i rekreacyjne, a także miejsca związane z codziennym życiem żydowskiej diaspory. Są to obiekty ciekawe pod względem historycznym i architektonicznym.
Bibliografia
Arszyński, M. (2007). Idea – pamięć – troska. Rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich zachowania od starożytności do połowy XX wieku. Ochrona zabytków, 4, 118–120.
Cohen, N. (2006). Światowy pisarz z kieleckich chasydów. Teraz, 4, 8–9.
Fąfara, E. (1983). Gehenna ludności żydowskiej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Kaczanowski, L. (1984). Hitlerowskie fabryki śmierci na Kielecczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo MON.
Kamińska, K. (2013). Szlak kulturowy – nowa strategia uobecniania przeszłości. Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, 27, 319–329.
Kobyliński, Z. (2001). Dziedzictwo kulturowe: wartość i własność. W: A. Marciniak (red.), Przeszłość społeczna – próba konceptualizacji. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1141–1158.
Kobyliński, Z. (2011). Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe? Mazowsze Studia Regionalne, 15, 25–38.
Kruczek, Z. (2005). Polska. Geografia atrakcji turystycznych. Kraków: Proksenia.
Maciągowski, M. (2009). Ludzie ludziom. Kielce: Stowarzyszenie im. Jana Karskiego.
Maciągowski, M. (2011). Przewodnik po żydowskich Kielcach. Śladami cieni. Kraków–Budapeszt: Austeria.
Małkowska-Bieniek, E. (2009). Polskie judaika jako magnes turystyczny. Turystyka Kulturowa, 4, 29–62.
Meducki, S., Wrona, Z. (1992). Antyżydowskie wydarzenia kieleckie 4 lipca 1946 roku, t. 1. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
Miller, M. (2012). Pojęcie i i rodzaje szlaków turystycznych. W: P. Cybula (red.), Szlaki turystyczne a prawo – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Kraków: PTTK.
Piotrowski, S. (1949). Misja Odyla Globocnika. Sprawozdania o wynikach finansowych zagłady Żydów w Polsce. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Raus, J. (2020). Możliwości rozwoju turystyki w Kielcach. Zeszyty Studenckiego Ruchu Naukowego UJK, 29, 95–108.
Stasiak, A. (2006). Produkt turystyczny – szlak. Turystyka i Hotelarstwo, 10, 9–40.
Stasiak, A., Śledzińska, J., Włodarczyk, B. (2014). Szlaki turystyczne od pomysłu do realizacji. Warszawa–Łódź: PTTK „Kraj”.
Szukalak, M. (2007). Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, t. 1. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 20–21.
Tabiaszewska, U. (2011). Żydowska przestrzeń miejska współczesnych Kielc. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Urbański, K. (2002). Leksykon dziejów ludności żydowskiej Kielc 1789–2000. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Urbański, K. (2007). Kieleccy Żydzi. Kraków: Małopolska Oficyna Wydawnicza.
Urbański, K. (2013). Grabież tzw. majątków bezpańskich należących do Żydów w Kielcach i powiecie kieleckim w okresie okupacji. Res Gestae. Czasopismo Historyczne, 14, 222–228.
Urbański, K., Blumenfeld, R. (1995). Słownik historii kieleckich Żydów. Warszawa: Komitet Badań w Warszawie.
von Rohrscheidt, A.M. (2009). Nowoczesne trasy miejskie jako forma prezentacji historii i kultury oraz oferta turystyczna. W: A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka. Wspólnie zyskać! Łódź: WSTH, 95–126.
Ziółkowska-Weiss, K., Chryc, P. (2023). Propozycja autorskiego szlaku kulturowego w Rzymie śladem rywalizacji barokowych geniuszy Gianlorenza Berniniego (1598–1680) i Francesca Borrominiego (1599–1667). Turystyka Kulturowa, 4, 167–186.
Dokumenty:
Główny Urząd Statystyczny (2024). Statystyczne Vademecum Samorządowca, https://svs.stat.gov.pl/380/55/171 (dostęp: 10.12.2024).
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (2007). Instrukcja znakowania szlaków turystycznych, 4.
Netografia:
Bałamut, M., Chojnowska, A (2016). Ławeczka-rzeźba Jana Karskiego w Krakowie. Protest rodziny, https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,19539400,laweczka-rzezba-jana-karskiego-w-krakowie-protest-rodziny-wideo.html?disable‑
Redirects=true (dostęp: 23.10.2024).
Białek, S. (2011). Historia Kieleckich Żydów. http://www.dom-kielce-planty7.pl/historia-kieleckich-zydow/ (dostęp: 16.10.2024).
Bielawski, K., Białek, B. Kielce – Cmentarz żydowski na Pakoszu, http://cmentarze-zydowskie.pl/kielce.htm (dostęp: 10.12.2024).
Charakterystyka obiektów kultury materialnej Żydów na obszarze Polski, http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_polsce/obiekty.html (dostęp: 16.10.2024).
Guldon, Ł. (2015). Zarys dziejów Archiwum Państwowego w Kielcach, https://www.kielce.ap.gov.pl/p,67,historia-archiwum (dostęp: 10.12.2024).
Glińska, N. (2014). Cmentarz żydowski, https://zabytek.pl/pl/obiekty/kielce-cmentarz‑zydowski (dostęp: 23.10.2024).
Historia Społeczności. Wirtualny Sztetl, https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/k/399kielce/99-historia-spolecznosci/137460-historia-spolecznosci (dostęp: 17.10.2024).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
