Procesy depopulacji na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego w latach 2002–2021
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.19.3Abstrakt
Celem opracowania była analiza przestrzennego zróżnicowania procesów depopulacji na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego w latach 2002–2021. Główną uwagę zwrócono na określenie skali, zasięgu i czynników mających wpływ na ubytek liczby ludności, co umożliwiło wyodrębnienie wiejskich obszarów depopulacji w województwie świętokrzyskim. Badaniem objęto wszystkie gminy wiejskie oraz część wiejską w gminach miejsko‑wiejskich. Do przedstawienia zmian w odniesieniu do procesów depopulacji wykorzystano m.in. wskaźnik dynamiki. Przeprowadzona analiza wykazała, że wyludnianie się obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego jest wynikiem oddziaływania wielu czynników i wykazuje znaczne zróżnicowanie przestrzenne. Ogólnie ujmując, należy stwierdzić, iż najniższym wskaźnikiem dynamiki liczby ludności charakteryzowały się gminy położone z dala od dużych ośrodków miejskich oraz te, o dominujących funkcjach rolniczych. Ponadto, odznaczały się one peryferyjnością administracyjną – były położone wzdłuż granic wojewódzkich i powiatowych. Analiza wykazała również, że przyczyny wyludniania się tych obszarów miały charakter społeczny i związane były z odpływem przede wszystkim ludności młodej i dobrze wykształconej (wśród niej dominowały głównie kobiety), niskim przyrostem naturalnym – co w konsekwencji prowadzi do starzenia się ludności.
Bibliografia
Bański, J. (1999). Obszary problemowe w rolnictwie Polski. Prace Geograficzne nr 172. Warszawa: IGiPZ PAN.
Bański, J. (2008). Problemy demograficzne obszarów wiejskich. Studia i Raporty IUNG – PIB, z. 12.
Bruno, D., Sorando, R., Álvarez‑Farizo, B., Castellano, C. et all (2021). Depopulation impacts on ecosystem services in Mediterranean rural areas. Ecosystem Services, 52, Elsevier. DOI: 10.1016/j.ecoser.2021.101369
Czapiewski, K. (2011). Location Matters – analiza zależności pomiędzy dostępnością przestrzenną a sukcesem społeczno‑gospodarczym obszarów wiejskich Mazowsza. Studia Obszarów Wiejskich, 26, 57–72.
Długosz, Z. (2001). Próba dynamicznej typologii ruchu ludności w świetle klasyfikacji Webba na przykładzie województwa małopolskiego. W: B. Kortus (red.), Człowiek i przestrzeń. Kraków: IGiGP UJ, 61‒70.
Duś, E. (2011). Wysokość i struktura dochodów gmin wiejskich, jako miernik stopnia ich peryferyjności. Studia Obszarów Wiejskich, 26, 73–74.
Eberhardt, P. (1989). Regiony wyludniające się w Polsce. Prace Geograficzne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 148, 22–23.
Feser, E., Sweeney, S. (2003). Out‑migration, Depopulation and the Geography of U.S. Economic Distress. International Regional Science Review, 26 (1).
Frenkel, I. (1989). Opinie o wyludnianiu się wsi polskiej. Warszawa: IRWiR PAN.
Grabowski, E. (1916). Wpływ wędrówek na skupianie się ludności w Królestwie Kongresowym (1816–1913). Warszawa: skł. gł. w Księgarni E. Wende i S‑ka.
Heffner, K. (2012). Wiejskie rynki pracy w Polsce – kurczące się zasoby czy niewyczerpane rezerwy?. W: W. Kamińska, K. Heffner (red.), Wiejskie rynki pracy – zasoby, aktywizacja, nowe struktury. Studia KPZK PAN, t. CXLV, Warszawa. https://bdl.stat.gov.pl (dostęp: 2–27.09.2023)
Johnson K.M., Lichter, D.T. (2019). Rural Depopulation: Growth and Decline Processes over the Past Century. Rural Sociology, 1–25.
Kaa van de Dirk, J. (1994). The second demographic transition revisited: Theories and expectations. W: G. Beets i in. (eds), Population and family in the Low Countries 1993: Late fertility and other current issues, NIDI/CBGS Publication. 30. Berwyn, Pennsylvania/Amsterdam: Swets and Zeitlinger, 81–126.
Kaczmarczyk, P., Okólski, M. (2008). Economic impacts of migration on Poland and the Baltic states. Oslo: FAFO.
Kamińska, W. (2010). Urbanizacja obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego. Kielce: IG UJK.
Kamińska, W. (2016). Współczesne problemy ludnościowe na obszarach wiejskich. Biuletyn KPZK PAN, 263.
Kamińska, W. (2017). Wieloaspektowa ocena procesów starzenia się ludności na obszarach wiejskich w Polsce. Biuletyn KPZK PAN, 267, 9–36.
Kłodziński, M., Dzun, W. (2003). Aktywizacja wiejskich obszarów problemowych. Szczecin, Warszawa: IRWiR PAN, KROWiOGŻ AR.
Kopacz‑Wyrwał, I. (2020). Przedsiębiorczość a warunki życia ludności wiejskiej województwa świętokrzyskiego w latach 2007–2012. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Kosiński, L. (1967). Geografia ludności. Warszawa: PWN.
Kurek, S. (2008). Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym. Kraków: Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej.
Kurek, S. (2014). Przestrzenne zróżnicowanie przemian demograficznych w Polsce w latach 2002‒2011. Space–Society–Economy, 13, 43–73.
Kurek, S. (2020). Taksonomiczne zróżnicowanie struktur wieku ludności Polski w układzie miast i gmin w latach 1988–2002 na tle procesu starzenia się ludności. Studia Demograficzne, 150 (2), 78–95.
Mirkin, B., Weinberger, M.B. (2000). The Demography of Population Ageing. Technical Meeting on Population Ageing and Living Arrangements of Older Persons: Critical Issues and Policy Responses, Population Division Department of Economic and Social Affairs. New York: United Nations Secretariat.
Miszczuk, M. (2009). Wpływ suburbanizacji na potencjał dochodowy gmin wiejskich. Studia Obszarów Wiejskich, 18, 171–179.
Okólski, M. (2010). Wyzwania demograficzne Europy i Polski. Studia Socjologiczne, 4, 37–78.
Pięcek, B. (2006). Czy polska wieś się wyludnia? Wieś i Rolnictwo, 1, 154–155.
Pinilla, V., Ayuda, M.S., Sáez, L.A. (2008). Rural Depopulation and the Migration Turn around In Mediterranean WesternEurope: A Case Study of Aragon. Journal of Rural and Community Development, 3.
Rosner, A. (red.) (1999). Typologia wiejskich obszarów problemowych. Warszawa: IRWiR PAN.
Rosner, A. (2012). Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich. Wiejskie obszary zmniejszające zaludnienie i koncentrujące ludność wiejską. Warszawa: IRWiR PAN.
Rosset, E. (1975). Demografia Polski. Warszawa: PWN.
Runge, J. (2007). Metody badań w geografii społeczno‑ekonomicznej – elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze. Katowice: Wyd. UŚ.
Seville, J. (1957). Rural Depopulation in England and Wales. London, 1851–1951.
Sofranko, A. (1984). Internal Migration in the USA the Trend toward Living in Small Towns and Rural Areas, Hanower: Mitt. Dt. Akad. Stadteb. Landesplan, 28, 2.
Stanny, M. (2011). Wieś jako przedmiot badań demograficznych. W: M. Halamska (red.), Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Szukalski, P. (2019). Depopulacja – wybrane konsekwencje dla lokalnej polityki społecznej. Polityka Społeczna, 10, 10–15.
Śleszyński, P. (2014). W sprawie prognozy demograficznej i jej niektórych skutków. W: Z. Strzelecki, E. Kowalczyk (red.), Przemiany ludności w Polsce. Przyszłość demograficzna. Konferencja Jubileuszowa Rządowej Rady Ludnościowej. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 152–156.
Śleszyński, P. (2016). Lokalne planowanie przestrzenne w gminach wyludniających się. Biuletyn KPZK PAN, 263, 61–84.
Śleszyński, P. (2018). Demograficzne wyzwania rozwoju regionalnego Polski. Studia KPZK PAN, 183, 225–247.
Wakar, W. (1932). Struktura demograficzna Prus Wschodnich. W: M. Zawldzki (red.), Prusy Wschodnie. Przyszłość i teraźniejszość. Poznań: Związek Obrony Kresów Zachodnich, 153–202.
Weeb, J.W. (1963). The Natural and Migrational Components of Population Changes in England and Wales 1921–1931. Economic Geography, 2.
Zalewski, A. (2005). Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym. Warszawa: SGH.
Zdrojewski, E.Z. (1976). Problematyka demograficzna Pomorza Środkowego w latach 1950–1990. Koszalin: Koszaliński Ośrodek Naukowo‑Badawczy.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
