Kultura islamu w kształceniu geograficznym w Polsce jako egzemplifikacja koncepcji „geografii ciszy”
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.18.3Abstrakt
Naczelnym celem edukacji, w tym edukacji geograficznej jest zapewnienie młodemu pokoleniu wszechstronnego rozwoju i przygotowanie go do dorosłego życia. Kształt przyszłości, w jakiej żyć będą kolejne pokolenia: Zet i Alfa, formowany jest przez długofalowe trendy cywilizacyjne. Współczesna cywilizacja zachodnia, ulega postępującym trendom, m.in.: liberalizacji, sekularyzacji, modernizacji i globalizacji. Jeśli geografia ma spełniać założenia tego naczelnego celu edukacji, to przy określaniu celów kształcenia i doborze treści do ich realizacji, konieczne jest wzięcie pod uwagę wskazanych trendów cywilizacyjnych. Szczególnie istotne stają się w tym kontekście treści kształcenia z zakresu geografii kultury. Koncepcja „geografii ciszy”, rozwijana od połowy XX wieku przez geografów amerykańskich, zakłada celowe pominięcie lub marginalizację pewnych obszarów wiedzy geograficznej na mapach
i innych formach prezentacji informacji geograficznej, w szczególności tych publikowanych przez organy państwowe. Autorki przedstawiają w swym artykule wyniki badań z nurtu „geografii ciszy” w obszarze edukacji, skupiając się na treściach kształcenia geograficznego w Polsce, na przykładzie kultury islamu. Celem była odpowiedź na pytanie: Czy formalne, obowiązkowe kształcenie geograficzne w Polsce zapewnia uczniom możliwość zdobycia rzetelnej i wystarczającej wiedzy na temat kultury islamu celem przygotowania ich do życia w społeczeństwie wielokulturowym, do jakiego zmierza Europa, zgodnie z aktualnymi trendami cywilizacyjnymi? Analiza treści kształcenia według zapisów podstaw programowych i sposobów prezentacji kultury islamu w podręcznikach szkolnych wykazała, że cel ten nie jest w pełni realizowany.
Bibliografia
Akerman, J.R. (red.) (2009). The imperial map. Cartography and the memory of empire. Chicago: University of Chicago Press.
Awramiuk‑Godun, A. (2008). Pogranicza kulturowe w nauczaniu geografii Polski. Prace i Studia Geograficzne, 39, 35-42.
Bagoly‑Simó, P. (2013). Still red and in war or just poor? European transformation societies in geography textbooks. Journal of Geography, 112 (3),109-119.
Bagrowicz, J. (2017). „Nie wycofujemy się!”, czyli o możliwości dialogu z islamem. Studia Wrocławskie, 19, 77-92.
Balcı, T. (2018) Islam and the Middle East in Texas Textbook. Digest of Middle East Studies, 27(2), 227-260.
Barwiński, M. (2016). Wielokulturowość we współczesnych polskich badaniach geograficznych i edukacji geograficznej - zarys problematyki. Przegląd Geograficzny, 88, 2, 137-157.
Brunn, S.D., Wilson, M.W. (2002). Cape Town’s million plus black township of Khayelitsha: Terrae incognitae and the geographies and cartographies of silence. Habitat Internatinal, 30, 1-11.
Crampton, J. (2001). Maps as social constructions: power, communications and visualizations. Progress in Human Geography, 25, 235-252.
De Meyer, M. (2021) Islam and modernity in a Moroccan textbook. Revue des Mondes Musulmans et de la Mediterranee, 150, 127-148.
Figa M., Marszał D., Mędrzycki Ł., Pruszko G., Wiecki W., Wójtowicz B. (2020). Geografia. Podręcznik dla klasy siódmej szkoły podstawowej. Kielce: MAC.
Harley, J.B. (1988). Silences and secrecy: The hidden agenda of cartography in early modern Europe. Imago Mundi, 40, 57-76.
Harley, J.B. (1989). Deconstructing the map. Cartographica, 26, 1-20.
Ihtiyar, N.(2003) Islam in german textbooks: Examples from geography and history. Prospects, 33(4), 427-437.
Inglehart, R., Norris, P. (2004). Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide. Cambridge.
Inglehart, R., Welzel, Ch. (2006). Modernization, Cultural Change and Democracy: The Human Development Sequence. Cambridge.
Jasińska‑Kania, A. (2009) Exclusion from the Nation. International Journal of Sociology, 39(3), 15-37, DOI: 10.2753/IJS0020-7659390301
Kurek, S. (2020). Geografia 2. Zakres rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Gdynia: Operon.
Kuriata, A. (2014). Źródła prawa muzułmańskiego wobec stroju kobiety muzułmanki. Acta Erasmiana, 7, 143-166.
Lenartowicz, B., Wójcik, M., (2012). Czas na geografię. Podręcznik. Zakres podstawowy. Szkoły ponadgimnazjalne. Warszwa- Łódź: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Livingstone, D. (2010). Landscapes of knowledge. In Geographies of Science. Dordrecht: Springer.
Łabędź, K. (2015). Polacy wobec innych narodów, mniejszości narodowych i uchodźców. National Minorities vs. National Security, 10, 149.
Machut‑Mendecka, E. (2003). Oblicza współczesnego islamu. Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Academica, 16, 63-80.
Machut‑Mendecka, E. (2005). Świat tradycji arabskiej. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
Malarz R., Szubert M., Rachwał T., (2017). Podręcznik do geografii dla klasy siódmej szkoły podstawowej. Warszawa: Nowa Era.
Maląg A. (2020). Geografia 2. Zakres podstawowy. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Gdynia: Operon.
Malikowski, J. (2014). Wyzwania, szanse i zagrożenia niesione przez niektóre trendy cywilizacyjne. Podstawy Edukacji, 7, 85-123.
Mapping the Global Muslim Population. A Report on the Size and Distribution of the World’s Muslim Population (2009), Pew Research Center Forum on Religion & Public Life, dostępny na: https://www.pewresearch.org/religion/2009/10/07/
mapping‑the‑global‑muslim‑population23/ (dostęp z 2.11.2022).
Michalczak, T. (2019). Europa w obliczu islamskiego terroryzmu. Dlaczego dochodzi do ataków terrorystycznych i jak im przeciwdziałać. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Mikońska, Z. J. (2021). The Linguistic Image of Arabs in Polish Internet Comments. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio FF-Philologiae, 39(2), 177-194.
Mroczek, A. (2011). Cywilizacyjne uwarunkowania powstawania islamu. Zeszyty Naukowe Ruchu Studenckiego, 1, 61-70.
Mróz, L. (1986). Wyróżnianie grupy własnej przez Cyganów w Polsce: swojskość, inność, obcość. Etnografia Polska, 30(1), 139-162.
Oskiera, A. (2011). Stereotyp Araba w świetle badań ankietowych. Białostockie Archiwum Językowe, 11, 147-159.
Osuch,W. (red.) (2007). Wybrane problemy edukacyjne i kulturowe niektórych mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce i Europie. Kraków: Geoinfo.
Piróg, D. (2008) Rola edukacji międzykulturowej w przygotowaniu dzieci i młodzieży polskiej do funkcjonowania w przestrzeni Unii Europejskiej, [w:] A. Zduniak, T. Smal (red.), Edukacja XXI wieku. Edukacja bez granic - mimo barier. Poznań: Wy‑
dawnictwo WSB, s. 62-73.
Piwko, A.M. (2020). Muzułmański terroryzm w krajach Unii Europejskiej. Radykalizacja poglądów religijnych wśród imigrantów z Bliskiego Wschodu. De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności, 6(1), 118-135.
Prochwicz‑Studnicka, B., Teperska‑Klasińska, M. (2012). Cywilizacja islamu. Wybrane struktury. The Polish Journal of the Arts and Culture, 3(3), 154-198 .
Rachwał, T., Kilar, W. (2016). Oblicza geografii 2, Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum 2. Warszawa: Nowa Era.
Rachwał, T., Kilar, W. (2020). Oblicza geografii 2, Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Warszawa: Nowa Era.
Rachwał, T., Malarz, R., Szczypiński, D., (2019). Podręcznik do geografii dla klasy szóstej szkoły podstawowej. Warszawa: Nowa Era.
Rachwał, T., Szczypiński, D., (2018). Podręcznik do geografii dla klasy ósmej szkoły podstawowej. Warszawa: Nowa Era.
Resztak, I. (2012). Zjawisko terroryzmu. Prokuratura i prawo, 7(8), 148-159.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej (Dz.U. 2017 poz. 356).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U.2018 poz.467)
Ruthven, M. (1997). Islam. Warszawa: Prószyński i S‑ka.
Sadowa, K. (2013). Sytuacja kobiet w islamie. Acta Erasmiana, 5, 240-244.
Safier, N. (2009). The confines of the colony: Boundaries, ethnographic landscapes and empirical cartography in Iberoamerica, [w:] J.R. Akerman (red.), In the imperial map: Cartography and the mastery of empire. Chicago: University of Chicago Press,
-184.
Stasiak J., (2018). Ciekawi świata 2. Geografia. Zakres rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. Gdynia: Operon.
Stosunek do innych narodów (2022). Komunikat CBOS, 21/2022.
Szlajfer, F., Zaniewicz, Z., Rachwał, T., Malarz, R. (2018). Podręcznik do geografii dla klasy piątej szkoły podstawowej. Warszawa: Nowa Era.
Sznajder, G. (2005). Terroryzm i fundamentalizm islamski. Piętno współczesnego świata?
Świętek, A. (2015). Działania publiczne na rzecz grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i ekonomicznym na przykładzie romskiej mniejszości etnicznej w województwie małopolskim. Przedsiębiorczość - Edukacja, 11, 401-411.
Świętek, A. (2016). Edukacja uczniów romskich w województwie małopolskim. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
Świętek, A.W. (2018). Edukacja formalna na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych. Horyzonty Wychowania, 17(44), 189-197.
Świętek, A. (2019). The Romani versus Immigrants in Poland - Opportunities and Transfer of Good Practices. In: Migration and Education : to Understand Relations between Migration and Education - Challenges for Research and Practice. M. Pamuła‑Behrens, A. Hennel‑Brzozowska (eds.). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, 79-99.
Świętek, A., Brunn, S.D., Wójtowicz, B., (2019). Identifying and Removing the Silences of Roma Culture in Polish School Texts. Journal of Geography, 118(4), 169-184.
Świętek, A., Kurek, S., Osuch, W., Rachwał, T. (2014). Jak edukować dzieci romskie? Propozycje dla nauczycieli w zakresie kształcenia romskiej mniejszości etnicznej. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie.
Tryk, P. (2018). Terroryzm islamski w xxi wieku i jego nowe oblicze: państwo islamskie (ISIS, DAESH). Studia nad Bezpieczeństwem, 3, 175-186.
Warner, B. (2010). The Islamic Doctrine of Women. Center for the study of political islam. CCPI.
Wiecki, W., Stachowska, B. (2015). Geografia XXI wieku. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy. Poznań: Wydawnictwo Klett.
Wierzbicki, A. (2000). Wpływ megatrendów cywilizacji informacyjnej na sytuacje w Polsce w początkach XXI wieku. Telekomunikacja i Techniki Informacyjne, 1-2, 3-17.
Wilczyński, W.J. (2019). Regiony świata. Geografia i geopolityka. Kraków: Polskie Towarzystwo Geopolityczne.
Wood, D. (1993). The power of maps. New York-London: Routledge.
Wright, J.K. (1947). Terrae incognitae: The place of the imagination in geography. Annals of the Association of American Geographers, 37, 1-15.
Yang, D. (2013). Comparing assessments within junior geography textbooks used in China. Journal of Geography, 112 (2), 58-67.
Zatorski, M.J. (2016). Antydyskryminacyjna rola geografii w kształtowaniu postaw tolerancji wobec mniejszości narodowych i etnicznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B - Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 71(1).
Zayzafoon, L.B.Y. (2011). Teaching About Women and Islam in North Africa: Integrating Postcolonial Feminist Theory in the Classroom. Foreign Language Annals, 44(1), 181-233.
Zee, D.-M.J. Ryu. (2013). How to design and present texts to cultivate balanced regional images in geography education. Journal of Geography, 112, 143-155.
Ziaka, A., Liagkis, M.K. (2021) Islamic religious education and teaching about islam in Greece. Islamic Religious Education in Europe: A Comparative Study, 162-178.
Zubrzycki, W. (2016). Fundamentalizm religijny w islamie. Kultura Bezpieczeństwa Nauka - Praktyka - Refleksje, 23, 286-299.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
