Województwo małopolskie w przestrzeni pielgrzymkowej świata
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.15.5Słowa kluczowe:
pielgrzymki; sanktuarium; szlaki pielgrzymkowe; woj. małopolskie; turystyka religijnaAbstrakt
Województwo małopolskie jest wyjątkowym obszarem w przestrzeni pielgrzymkowej i turystycznej świata. Jest to bowiem jedyny region na świecie, w którym na stosunkowo niewielkim obszarze (o pow. 15,2 tys. km2) znajduje się 15 obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO, funkcjonuje 5 chrześcijańskich sanktuariów o randze międzynarodowej oraz ponad 130 ośrodków pielgrzymkowych. Małopolska wyróżnia się na mapie pielgrzymkowej świata także różnorodnością sanktuariów - funkcjonuje tu bowiem ponad 70 sanktuariów maryjnych, ponad 30 sanktuariów świętych i błogosławionych oraz 19 Pańskich loca sacra. O randze pielgrzymkowej województwa w dużej mierze decyduje także potencjał turystyczno-pielgrzymkowa stolicy Małopolski. Już bowiem pod koniec XVI w. Kraków nazywany był „drugim Rzymem” (Cracovia altera Roma). W przestrzeń pielgrzymowania Małopolski wpisuje się także dobrze rozbudowana sieć szlaków pielgrzymkowych: Szlaków Papieskich, odcinki Camino de Santiago - Drogi św. Jakuba prowadzącej do grobu Apostoła w Santiago de Compostela, Międzynarodowej Trasy Pielgrzymkowej - Szlak Maryjny łączącej trzy narodowe sanktuaria Matki Najświętszej: Jasną Górę w Polsce, Lewoczę na Słowacji oraz Mariazell w Austrii, transgranicznego Szlaku Maryjnego - „Światło ze Wschodu” oraz wielu lokalnych szlaków pątniczych. Celem badań było wskazanie elementów, które decydują o potencjale pielgrzymkowym woj. małopolskiego. Na podstawie badań terenowych, wywiadów pogłębionych oraz w oparciu o analizę danych ruchu pielgrzymkowego do wybranych sanktuariów, wskazano również na perspektywy rozwoju turystyki religijnej w Małopolsce w najbliższym dziesięcioleciu.
Bibliografia
Bilska Wodecka, E., Sołjan, I. (2007). Dziedzictwo religijne jako czynnik rozwoju turystyki na przykładzie województwa małopolskiego. Prace Geograficzne, 117, 197–213.
Czuma, M. (2016). Tylko w Krakowie, czyli 21 powodów, dla których warto odwiedzić to miasto. Kraków: Urząd Miasta Krakowa.
Gładyś, B., Górecki, J. (2005). Pielgrzymki chasydów do grobów cadyków we współczesnej Polsce. Peregrinus Cracoviensis, 16, 235–250.
Hodorowicz, I., Mróz, F. (2009). Pielgrzymowanie i turystyka religijna na przykładzie ośrodków pielgrzymkowych w diecezji krakowskiej. W: Географія і туризм: європейський досвід. Матеріали III mижнародної наукової онференції. Львів-Брюховичі, 269–289.
Jan Paweł II. [2009]. Dzieła zebrane. Modlitwy i rozważania. Część 1. Niedzielna Modlitwa Maryjna, t. XV. Kraków: Wydawnictwo M.
Jackiewicz, K. (1999). Miłość bez miary. Historia Cudownego Krzyża w Bazylice Ojców Cystersów w Krakowie-Mogile. Kraków: Opactwo OO. Cystersów w Mogile.
Jackowski, A. (1998). Pielgrzymowanie. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Jackowski, A. (2008), Kraków jako międzynarodowe centrum turystyki religijnej. Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego, 109, 114–120.
Jackowski, A., Sołjan, I. (2004). Pielgrzymowanie w Archidiecezji Krakowskiej. [w:] Archidiecezja Krakowska na przełomie tysiącleci. Kraków: Uniwersytet Jagielloński – Papieska Akademia Teologiczna, 249–256.
Kaczmarek, J., Stasiak, A., Włodarczyk, B. (2005). Produkt turystyczny. Pomysł, organizacja, zarządzanie. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Krzyszowski, Z. (2002). Miejsca święte. W: Leksykon teologii fundamentalnej. Lublin – Kraków.
Manikowska, H. (2002). Badania nad kultem św. Jakuba na ziemiach polskich – problemy i perspektywy. W: R. Knapiński R. (red.), Kult św. Jakuba Większego Apostoła w Europie Środkowo-Wschodniej. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Matuszczyk, A., Własiuk, U. (2002). Pilnujcie mi tych szlaków: czyli o tym jak Ojciec Święty w polskie góry powraca. Przewodnik. Kraków.
Mróz, F. (2000). Sanktuaria i kaplice Bożego Grobu w Polsce. Peregrinus Cracoviensis, 8, 79–114.
Mróz, F. (2004). Pielgrzymowanie do sanktuarium Krzyża Świętego w Krakowie-Mogile. W: Izmaiłow B. (red.), Przyroda – Człowiek – Bóg: ojcu docentowi dr hab. Ludwikowi Kaszowskiemu w 65. rocznicę urodzin. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, 271–284.
Mróz, F. (2006). Pielgrzymowanie do sanktuarium Ecce-Homo św. Brata Alberta w Krakowie. Peregrinus Cracoviensis, 17, 137–148.
Mróz, F. (2007). Tu, w tym mieście, w Wadowicach, wszystko się zaczęło… Pielgrzymowanie i turystyka religijna do miasta rodzinnego Karola Wojtyły. Peregrinus Cracoviensis, 18, 77–96.
Mróz, F. (2014). Szlaki pielgrzymkowe w krajobrazie sakralnym Polski. W: M. Ostrowski, J. Partyka (red.), Krajobraz sakralny. Kraków – Lwów: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, s. 133–148.
Mróz, F. (2017a). Kraków – Małopolska – Polska w przestrzeni pielgrzymkowej świata – przeszłość i teraźniejszość. W: https://www.researchgate.net/publication/339435280_Krakow_-_Malopolska_-_Polska_w_przestrzeni_pielgrzymkowej_swiata_-_przeszlosc_i_terazniejszosc
Mróz, F. (2017b). Miechowska Droga św. Jakuba w sieci polskich odcinków Camino de Santiago – założenia i perspektywy rozwoju. W: P. Roszak, F. Mróz, Ł. Mróz (red.), Dziedzictwo religijne i kulturowe Drogi św. Jakuba – w 30. rocznicę uznania szlaku za pierwszy Europejski Szlak Kulturowy. Kraków: Wydawnictwo „Czuwajmy”, s. 173–195.
Mróz, F. (2017c). Religious Tourism in Areas of Environmental Value in Poland. Ekonomia i Środowisko, 2 (61), 215–230.
Mróz, F. (2017d). Turystyka religijna jako czynnik rozwoju Karpat Polskich. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, XVIII, 8, 185–204.
Mróz, F. (2017e). Waloryzacja i ocena potencjału turystyczno-kulturowego Małopolskiej Drogi św. Jakuba. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, s. 94–130.
Mróz, F. (2018). Szlak Maryjny – Światło ze Wschodu. Kraków: Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie.
Mróz, F. (2019). Kraków w przestrzeni pielgrzymkowej świata. Potencjał i perspektywy rozwoju turystyki religijnej stolicy Małopolski. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, 12, 40–56.
Mróz, F. (2020). Geneza i typologia sanktuariów Pańskich w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie [w druku].
Mróz, F., Mróz, Ł. (2011). Kult św. Maksymiliana Marii Kolbego w Polsce. Peregrinus Cracoviensis, 22, 137–163.
Mróz, F., Mróz, Ł., Krogmann, A. (2019). Factors conditioning the creation and development of a network of Camino de Santiago routes in Visegrad Group countries. International Journal of Religious Tourism and Pilgrimage, 7, 56–71.
Mróz, Ł. (2019). Droga św. Jakuba w Polsce. Rzeszów: Wydawnictwo Edytorial.
Onorato, G., Rizzi, P. (2017). Il turismo culturale e la Via Francigena. W: G. Onorato, P. Rizzi (red.). Turismo, Cultura e Spiritualità. Rifl essioni e progetti intorno alla Via Francigena. Milano, s. 55–68
Ostrowski, M. (2008). Definicja pielgrzymki i sanktuarium. W: http://pastoralna.upjp2.edu.pl/wp-content/uploads/2018/02/301-definicja-pielgrzymki-i-sanktuarium.pdf
Roszak, P. (2020). Mute Sacrum. Faith and Its Relation to Heritage on Camino de Santiago. Religions, 11, 7, 1–15.
Szczepanek, M. (2018). Mocne i słabe strony turystyki religijnej i pielgrzymkowej, perspektywy rozwoju w Krakowie i Małopolsce. Debata. W: E. Bogacz-Wojtanowska, A. Góral (red.). Fenomen turystyki religijnej i pielgrzymek w Krakowie i Małopolsce. Kraków: Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski, s. 15–30.
Smoleń, M. (2018). Turystyka w woj. małopolskim. Kraków: Urząd Statystyczny w Krakowie.
Turystyka w 2018. (2019). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Urban, J. (2014). Locus iste a Deo factus est. W: T. Węcławowicz (red.), Królewski kościół katedralny na Wawelu. W rocznicę konsekracji 1364–2014. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. – Oficyna Wydawnicza AFM, s. 17–21.
Netografia
www.auschwitz.org/historia/liczba-ofiar
www.drewniana.malopolska.pl
www.szlakipapieskie.pl/index.php?menu=szlaki_papieskie
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
