Motywy wyboru nauczycielskich studiów geograficznych – uwarunkowania i typologia motywów
Słowa kluczowe:
geografia, motywy wyboru, nauczycielskie studia geograficzneAbstrakt
W ostatnich latach obserwujemy dokonujące się zmiany w podejściu do kształcenia nauczycieli. Niestety, najczęściej mają one charakter administracyjny, wynikający m.in. z przyjętego trzystopniowego modelu studiów, standardów kształcenia nauczycieli oraz Krajowych Ram Kwalifikacji. Równocześnie maleje zapotrzebowanie na absolwentów studiów nauczycielskich. Celem podjętych badań przeglądowych było ustalenie motywów, którymi kierują się obecnie studenci geografii wybierając kształcenie nauczycielskie. Badania dostarczyły faktów o podobieństwach, różnicach i związkach dotyczących okoliczności wyboru geograficznego kształcenia nauczycielskiego, dając podstawę do weryfikacji funkcjonującej w literaturze typologii motywów. Badania ankietowe przeprowadzono wśród studentów nauczycielskich studiów I stopnia (licencjackich) i II stopnia (studiów magisterskich) w trzech ośrodkach akademickich: Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, Uniwersytecie Śląskim w Sosnowcu oraz Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W uczelniach tych są realizowane różne modele kształcenia nauczycieli geografii. Grupa badawcza liczyła 914 osób, wśród których było 507 studentów studiów licencjackich i 471 studentów studiów drugiego stopnia - magisterskich. Nauczycielskie kształcenie geograficzne wybierają głownie kobiety oraz osoby ze wsi i małych miast. Najczęściej wskazywanymi motywami wyboru nauczycielskich studiów geograficznych były te z grupy motywów wewnętrznych, tj.: zamiłowanie do pracy pedagogicznej, zamiłowanie do pracy z dziećmi, możliwości stałego dokształcania się. Jednocześnie ujawniły się w większym stopniu wpływ czynników z grupy zewnętrznych o charakterze strukturalnym - np. przywileje tej grupy zawodowej, dodatkowe kwalifikacje, bezpłatny kurs. Odnotowano różnice w deklaracji motywów w odniesieniu do płci badanych, jak i poszczególnych ośrodków akademickich. W oparciu o zebrane dane dokonano weryfikacji typologii motywów wyboru zawodu nauczyciela geografii, szczególnie w grupie czynników zewnętrznych.Bibliografia
Adamczewska, M., Głowacz, A., Smętkiewicz, K., Lösner, M., Luderman, S. (2010). Motywy wyboru studiów nauczycielskich w zakresie geografii i zainteresowania przedmiotowe studentów w Uniwersytecie Łódzkim i Uniwersytecie Giesen. W: A. Kwatera, P. Cieśla (red.), Rola i zadania dydaktyk przedmiotowych w kształceniu nauczycieli. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Instytut Nauk o Wychowaniu, Zakład Chemii i Dydaktyki Chemii, Instytut Biologii, 313–323.
Borowiec, M. (2006). Pochodzenie terytorialne studentów Akademii Pedagogicznej w Krakowie. Dokumentacja Geograficzna, 33, 16–20.
Depta, H., Półturzycki, J. (red.) (2004). Studenci a uniwersytet. Badania nad wyborem studiów i funkcjami uczelni. Toruń: Wyd. A. Marszałek, 57–81.
Duraj-Nowakowa, K. (1984). Motywy wyboru studiów nauczycielskich i zawodu nauczyciela. Ruch Pedagogiczny, 2, 49–56.
Dylikowa, A. (1990). Nauczyciel geografii. W: A. Dylikowa (red.), Dydaktyka geografii w szkole podstawowej. Warszawa: WSiP.
Dzięcioł-Kurczoba, B. (2011). Przyczyny zróżnicowania przestrzennego efektów kształcenia geograficznego w świetle wyników egzaminu maturalnego. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, 1, 81–95.
Encyklopedia Powszechna, (1999). Warszawa: PWN.
Gierańczyk, W., Duży, W. (2012). Zawód geograf – atrakcyjność studiów a przydatność na rynku pracy (w opiniach studentów kierunku geografia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UMK). Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, 2, 113–134.
Hibszer, A., Powałka, A., Rechłowicz, A. (2009). Motywy wyboru studiów geograficznych i geologicznych na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. Acta Geographica Silesiana, 6, 15–22.
Hibszer, A., Tracz, M. (2011). Studia geograficzne w Polsce po wprowadzeniu Deklaracji Bolońskiej. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, 1, 137–152.
Hibszer, A., Tracz, M., Hibszer, B. (2012). Diagnoza motywów wyboru studiów geograficznych w Polsce – ujęcie regionalne. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, 2, 73–97.
Kłos, A. (2010). Motywy wyboru geografii jako kierunku studiów. Geografia w Szkole, 63 (1), 48–50.
Król, A. (2007). Motywy wyboru studiów geograficznych przez studentów Akademii Świętokrzyskiej. W: M. Strzyż, A. Zieleński (red.), Nauki geograficzne w badaniach regionalnych. Region w edukacji przyrodniczo-geograficznej, 4. Kielce: Instytut Geografii AŚ, Oddział Kielecki PTG, 59–64.
Motywy wyboru zawodu nauczycielskiego w warunkach polskiej transformacji – perspektywa socjologiczna, www.http://sites.com/site/kształcenienauczycieli/motywy-wyboru (pobrana maj 2014).
Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wyd. X. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Osuch, W. (2010). Kompetencje przedmiotowe i dydaktyczne nauczycieli geografii oraz studentów geografii – kandydatów na nauczycieli. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
Paszkowska-Rogacz, A. (2003). Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji teoretycznych. Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
Pervin, L.A., John, O.P. (2002). Osobowość – teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Piróg, D. (2012). Poziom zainteresowania pracą w zawodzie nauczyciela wśród studentów geografii. Prace Komisji Edukacji Geograficznej PTG, 2, 194–210.
Piróg, D. (2015). Przechodzenie absolwentów studiów geograficznych na rynek pracy. Procesy, czynniki, predykcja. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
Piskorz, S. (red.), (1997). Zarys dydaktyki geografii. Warszawa: PWN.
Podgórski, Z., Tyszkowski, S., Stańczyk R. (2008). Studia geograficzne w opinii studentów – oczekiwania, realia, perspektywy. W: A. Hibszer (red.), Polska dydaktyka geografii. Idee – tradycje – wyzwania. Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 47, 209–217.
Praktyczny Słownik Współczesnej Polszczyzny (1999). Warszawa: PWN.
Rheinberg, F. (2006). Psychologia motywacji. Kraków: Wyd. WAM.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 7 września 2004 r. Dz. U. z dn. 22 września 2004.
Spórna, T., Kozioł, K., Gabas, A. (2011). Motywy podjęcia studiów na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w 2009 roku. W: R. Machowski, M.A. Rzętała (red.), Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko. Studenckie Koło Naukowe Geografów UŚ, Wydział Nauk o Ziemi UŚ, 12, 79–93.
Super, D. (1972). Psychologia zainteresowań. Warszawa: PWN.
Tracz, M. (2008). Zróżnicowanie wyników egzaminu maturalnego z geografii na poziomie podstawowym w latach 2005–2008. W: B. Niemierko, M. Szmigel (red.), Uczenie się i egzamin w oczach nauczyciela. Opole: PTDE, 475–484.
Tracz, M., Stanuch, J. (2011). Losy zawodowe absolwentów nauczycielskich studiów geograficznych Akademii Pedagogicznej w Krakowie. W: K. Potyrała (red.), Kompetencje czy kwalifikacje? Efekty kształcenia studentów kierunków przyrodniczych w kontekście Krajowych Ram Kwalifikacyjnych i badań na różnych etapach edukacyjnych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP, 37–44.
Wiłkomirska, A. (1999). Postawy nauczycieli wobec swego zawodu. W: A. Sarapata (red.) Nauczyciele wobec reformy edukacji. Warszawa.
Wojtasik, B. (1997). Warsztaty doradcy zawodu. Aspekty pedagogiczno-psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
