Wpływ czynników społeczno‑ekonomicznych na rozwój piłki nożnej w Tarnowie i powiecie tarnowskim
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.19.10Słowa kluczowe:
sport, kluby piłkarskie, rozwój gospodarczy, przemysł, infrastruktura sportowa, region tarnowski, społeczność lokalnaAbstrakt
Aspekty społeczno‑ekonomiczne stanowią istotny element rozwoju sportu. Tarnów jako znaczący ośrodek przemysłowy XX w. był dogodnym miejscem do prowadzenia działalności sportowej. Rozwój gospodarczy regionu tarnowskiego w XIX i XX w. stał się fundamentem powstania wielu klubów piłkarskich, które dzięki korzystnej sytuacji ekonomicznej odnosiły sukcesy sportowe. Tarnów z czasem stał się atrakcyjną lokalizacją do uruchamiania działalności przemysłowej takiej jak Zakłady Azotowe czy Zakłady Mechaniczne, które do dzisiaj stanowią niezbędne wsparcie finansowe dla miejscowych klubów piłkarskich. W tarnowskiej dzielnicy Mościce funkcjonowały już w okresie międzywojennym zakłady przemysłu chemicznego, będąc ważnym ośrodkiem Centralnego Okręgu Przemysłowego. Obecnie, powiat tarnowski charakteryzuje się zróżnicowaną aktywnością przemysłową, do najpopularniejszych zakładów należy Bruk‑Bet, który finansuje lokalny klub piłkarski z Niecieczy od początku XXI w. Bruk‑Bet Termalica Nieciecza w ciągu ostatniej dekady stała się najbardziej utytułowanym klubem z regionu tarnowskiego, do czego przyczyniły się prywatne inwestycje właścicieli firmy Bruk‑Bet, włączając w to budowę całego zaplecza infrastruktury sportowej. W połowie XX w. Tarnovia będąca najstarszym tarnowskim klubem odnosiła największe sukcesy, na co miało wpływ centralne wsparcie władz miasta. Region tarnowski cechując się zróżnicowaniem w sferze kulturowej przed 1939 rokiem, cieszył się również zainteresowaniem w zakresie sportu wśród społeczności żydowskiej. Okres międzywojenny został wykorzystany przez ludność żydowską do organizacji imprez sportowo‑kulturalnych czy własnych klubów piłkarskich, co miało pozytywny wydźwięk dla lokalnej społeczności.
Bibliografia
Bańburski, K., Bogacz, J. i Kozioł, J. (2003). Żydzi w Tarnowie. Świat, którego nie ma. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
Bartkowicz, B. (2007). Ewolucja poglądów od strefy ochrony do równoważenia rozwoju struktury miejskiej ze szczególnym uwzględnieniem projektów dla Tarnowa. Czasopismo Techniczne. Architektura, 21–34.
Bartosz, A. (1992). Tarnowskie judaica. PTTK „Kraj”.
Drozdowski, M.M. (1987). Eugeniusz Kwiatkowski a Centralny Okręg Przemysłowy. Kwartalnik Historyczny, 94(3), 77–93.
Dziewoński, K., Kiełczewska‑Zaleska, M. i Iwanicka‑Lyra, E. (1971). Studia z geografii średnich miast w Polsce: problematyka Tarnowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dziki, T. (2013). Podziały administracyjne Polski w latach 1944–1998. Z badań nad ustrojem ziem polskich w XIX i XX w. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, 10, 433–450.
Gutowski, A. (1965). Drogi rozwoju kultury fizycznej w Polsce Ludowej w latach 1944–1965. Warszawa: Sport i Turystyka.
Kiryk, F. i Ruta, Z. (1987). Tarnów – dzieje miasta i regionu, tom III. Tarnów: Wydawnictwo Urzędu Miejskiego w Tarnowie.
Krupiński, A.B. (1977). Województwo tarnowskie. Ochrona Zabytków, (1–2), 76–79.
Krzeczewski, K. (2019). Funkcjonowanie klubów piłkarskich w dużych miastach i w wioskach. W: B. Cieślińska, Oblicza dużego miasta: instytucje, organizacje, procesy (195–208). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Lichwała, R. (2012). Historia techniczno‑technologiczna Zakładów Azotowych w Tarnowie. Chemik, 66, 10, 1039–1056.
Moskal, K. (2015). Kronika Tarnowa. Tarnów: Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Słowackiego w Tarnowie.
Niedojadło, A. (2010). Encyklopedia Tarnowa. Tarnów: Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne.
Piętak, M. (2019). Centralny Okręg Przemysłowy – pierwszy plan na rzecz zrównoważonego rozwoju Polski. Myśl Ekonomiczna i Polityczna, 17–38.
Potępa, S. (1985). Tarnoviana. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
Potępa, S. (1994). Co zostało z tarnowskiego sportu? Tarnów: Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne.
Smoła, M. (2012). Fabryka – dokument dziejów. Tarnów: Wydawnictwo Azoty Tarnów.
Solon, J., Borzyszkowski, J., Bidłasik, M., Richling, A., Badora, K., Balon, J. Ziaja, W. (2018). Physico‑geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica, 91(2).
Szyling, J. (2001). Z dziejów Włocławka w latach okupacji niemieckiej (1939–1945). W: J. Staszewski (red.), Włocławek. Dzieje miasta, tom 2. Włocławek.
Warszyńska, J. (1988). Województwo tarnowskie – monografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wilczyński, W. (1999). O nazwach polskich klubów piłkarskich występujących w ekstraklasie w latach 1927–1998. Prace Językoznawcze I, 116–127.
Woźniak, W., (2013). Zawodowe amatorstwo? Futbol w okresie PRL w relacjach polskich piłkarzy. W: M. Kazimierczak, J. Kosiewicz (red.), Sport i turystyka. Uwarunkowania historyczne i wyzwania współczesności. Poznań: Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, 537–551.
Netografia:
www.90minut.pl
www.bip.malopolska.pl
www.bruk‑bet.pl
www.grupaazoty.com
www.mmtarnow.com
www.mogiel.net
www.termalica.brukbet.com
www.zpe.gov.pl
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.