Sytuacja zdrowotna seniorów krajów bałtyckich na tle Europy
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.19.1Słowa kluczowe:
Europa, kraje bałtyckie, metoda Kohonena, seniorzy, starzenie, typy sytuacji zdrowotnejAbstrakt
Celem opracowania była ocena sytuacji zdrowotnej populacji seniorów Litwy, Łotwy i Estonii na tle Europy. W analizie wykorzystano dane ilościowe pochodzące z Eurostatu. Przyjęto obiektywny podział Europy wynikający z geograficznego położenia państw, w którym badane kraje należą do Europy Północnej. Charakterystyka rozpatrywanego zjawiska została przeprowadzona w oparciu o podstawowe miary demograficzne i starzenia się ludności, a zwłaszcza wybrane wskaźniki opisujące uwarunkowania zdrowotne seniorów. W pracy wykorzystano nieczęsto stosowaną w badaniach demograficznych, zaawansowaną statystycznie metodę samoorganizujących się sieci neuronowych Kohonena. Wyznaczono dzięki niej cztery typy uwarunkowań zdrowotnych ludności senioralnej państw europejskich i określono położenie krajów bałtyckich w tych zbiorach, odpowiednio dla stanu z lat 2008 i 2021. Wskazanie poszczególnych skupień pozwoliło m.in. stwierdzić, że kraje bałtyckie miały najbardziej zbliżoną ocenianą sytuację zdrowotną osób starszych do krajów Europy Wschodniej. W obu porównywanych latach ich sytuację określono jako złą, najgorszą względem pozostałych skupień państw Europy. Zrealizowane badania mogą stanowić modelowe podejście przy określaniu kształtowania się uwarunkowań zdrowotnych i ich wzajemnych relacji, które dotyczą seniorów oraz innych grup wiekowych ludności.
Bibliografia
Adamczyk, M.D. (2017). Starzenie się społeczeństwa polskiego wyzwaniem dla zrównoważonego rozwoju. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, 106, 105–113. DOI: 10.29119/1641–3466.2017.106.9
Arber, S. (2004). Gender, marital status, and ageing: linking material, health, and social resources. Journal of Aging Studies, 18(1), 91–108. DOI: 10.1016/j.jaging.2003.09.007
Brambert, P. (2020). Wpływ współpracy sieciowej na przedsiębiorczość i innowacyjność w regionie świętokrzyskim. Przykład klastra Grono Targowe Kielce. Studia i Prace z Geografii nr 81, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Broek, T., Dykstra, P.A. (2017). The impact of siblings on the geographic distance between adult children and their ageing parents. Does parental need matter? Population, Space and Place, 23(6), e2048. DOI: 10.1002/psp.2048
Chandola, T., Ferrie, J., Sacker, A., Marmot, M. (2007). Social inequalities in self‑reported health in early old age: follow‑up of prospective cohort study. BMJ, 334, 990. DOI: 10.1136/bmj.39167.439792.55
Długosz, Z. (1996). Zróżnicowanie struktury wieku na świecie a metody jej klasyfikacji. Przegląd Geograficzny, 68(1–2), 151–165.
Długosz, Z. (1997). Stan i dynamika starzenia się ludności Polski. Czasopismo Geograficzne, 68(2), 227–232.
Długosz, Z. (1998). Próba określenia zmian starości demograficznej Polski w ujęciu przestrzennym. Wiadomości Statystyczne, 3, 15–25.
Długosz, Z., Biały, S. (2013). Starzenie się ludności Polski na tle Europy w perspektywie 2030 i 2050 r. w świetle wybranych parametrów. W: P. Raźniak (red.), Społeczno‑ekonomiczne przemiany regionów. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 9–19.
Długosz, Z., Rachwał, T. (2000). Starzenie się ludności w dużych miastach Polski na tle pozostałych ośrodków i obszarów wiejskich. Rocznik Naukowo‑Dydaktyczny Akademii Pedagogicznej, z. 209. Prace Geograficzne, 18, 29–37.
Dubas, K., Kocot, E., Rogala, M. (2012). Starzenie się populacji; co wiemy o problemie i jak możemy się przygotować na sprostanie wyzwaniu demograficznemu? Konferencja w UJ CM oraz badania naukowe. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 10(4), 305–318.
Gołębiowska, M. (2020). Prognoza 2100. Europa Środkowa i Wschodnia najszybciej wyludniającym się regionem świata. Komentarze Instytutu Europy Środkowej, 243.
Horn, V., Schweppe, C. (red.). (2016). Transnational aging: Current insights and future challenges. London, New York: Routledge.
Janiszewska, A. (2015). Obraz starości demograficznej w krajach UE a stan zdrowia jej mieszkańców. Space – Society – Economy, 14, 25–48. DOI: 10.18778/1733–3180.14.02
Kiniorska, I., Brambert, P. (2021). Podstawy metodyczne. W: I. Kiniorska, P. Brambert (red.), Migracje pomaturalne na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego. Studia KPZK PAN, tom 10/202, Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 13–21.
Kiniorska, I., Brambert, P., Kamińska, W., Kopacz‑Wyrwał, I. (2023). Aging of the society: the European perspective. Bulletin of Geography. Socio‑ economic Series, 60(60), 81–100. DOI: 10.12775/bgss-2023-0017
Kohonen, T. (2001). Self‑ Organizing Maps. Heidelberg: Springer‑Verlag.
Kurek, S. (2000). Proces starzenia się ludności w miastach makroregionu południowo‑wschodniego. Rocznik Naukowo‑ Dydaktyczny Akademii Pedagogicznej, z. 209. Prace Geograficzne, 18, 39–46.
Kurek, S. (2003). The spatial distribution of population ageing in Poland in the years 1988–2001. Bulletin of Geography. Socio‑ economic Series, 2, 65–75.
Kurek, S. (2008). Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym. Kraków: Wydawnictwo AP.
Pierzchalska, A., Klag, P. (2008). Społeczne role osób starszych. W: W. Bokajło, A. Pacześniak (red.), Równość w Unii Europejskiej. Teoria i praktyka. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2.
Podogrodzka, M. (2014). Przestrzenne zróżnicowanie ludności według wieku w Polsce w latach 1991–2010. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 167, 62–76.
Podogrodzka, M. (2016). Starzenie się ludności Polski w przekroju regionalnym. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 290, 83–94.
Sanderson, W.C., Scherbov, S. (2007). A new perspective on population aging. Demographic Research, 16(2), 27–58. DOI: 10.4054/DemRes.2007.16.2.
Soja, E., Stonawski, M. (2008). The impact of population ageing on standard of living in Poland, Slovakia and Ukraine. Economics and Informatics, 6(1), 64–76.
Szukalski, P., Kałuża‑Kopias, D. (red.). (2013). Starzenie się ludności. Między demografią a polityką społeczną. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Walford, N.S., Kurek, S. (2008). A comparative analysis of population ageing in urban and rural areas of England and Wales, and Poland over the last three census intervals. Population, Space and Place, 14(5), 365–386. DOI: 10.1002/psp.488
Wójtowicz, M., Kurek, S., Gałka, J. (2019). Proces starzenia się ludności miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF) w Polsce w latach 1990–2016. Studia Miejskie, 33, 9–38. DOI: 10.25167/sm.944
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
