Nowe Guty – wieś w przestrzeni turystycznej jeziora Śniardwy. Studium relacji między rozwojem turystyki a krajobrazem kulturowym
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.15.4Słowa kluczowe:
Nowe Guty, Pojezierze Mazurskie, turystyka, krajobraz turystyczny, ruch turystyczny, wieś turystycznaAbstrakt
Celem publikacji jest przedstawienie Nowych Gut jako mazurskiej wsi turystycznej oraz zmian zachodzących w krajobrazie kulturowym tej wsi, spowodowanych rozbudową infrastruktury turystycznej, w związku z rozwojem funkcji turystycznej. Metodyka pracy oparta została na inwentaryzacji infrastruktury turystycznej, dokumentacji fotograficznej krajobrazu kulturowego Nowych Gut, opracowaniu dokumentacji kartograficznej infrastruktury turystycznej (z wykorzystaniem OSM i QGIS) oraz wywiadach z mieszkańcami wsi. W latach 20. XX w. Nowe Guty znane były jako atrakcyjne letnisko nad Śniardwami. Turyści mogli tam dojechać pociągiem i korzystać z noclegów w dwóch gospodach. Intensywny rozwój funkcji turystycznej nastąpił po 1990 r. Obecnie jest to wieś turystyczna z dobrze rozwiniętą bazą noclegową. W przestrzenni turystycznej Śniardw wyróżnia ją krajobraz kulturowy, którego elementem jest historyczny układ ruralistyczny wsi mazurskiej kształtowany od poł. XV w. Nowe Guty są wsią typu ulicówka, z charakterystyczną zabudową z wykorzystaniem polodowcowych otoczaków i głazów narzutowych. Infrastruktura turystyczna nie zatarła tych cech. Nowe pensjonaty wkomponowano w krajobraz wsi. Pokoje gościnne urządzono w zaadaptowanych na ten cel dawnych oborach i stodołach. Na obrzeżach historycznej części wsi budowane są domy letniskowe i tzw. drugie domy, jako miejsca rekreacji i wypoczynku świątecznego. Krajobraz turystyczny Nowych Gut odzwierciedla tradycję miejsca, ponieważ zapisany jest w nim historyczno-kulturowy rozwój tej wsi, jest efektem relacji człowiek-turysta-przestrzeń geograficzna w aspekcie przyrodniczym oraz kulturowym. Jest to krajobraz harmonijny i zrównoważony.
Bibliografia
Bański, J., Stola, W. (2002). Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 3, 1–117.
Bański, J. (2003). Współczesne i przyszłe zmiany w strukturze przestrzennej obszarów wiejskich – wybrane zagadnienia. Studia Obszarów Wiejskich, 4, 11–25.
Białuński, G. (1996). Nowe Guty-dzieje wsi do początku XVIII w. Znad Pisy, 3, 23–31.
Biskup, M., Czaja, R. (red.) (2009). Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństw. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dębniewska, M., Skorwider-Namiotko M. (2015). Poziom rozwoju turystyki na obszarach przyrodniczo cennych powiatów Warmii, Mazur i Podlasia. Ekonomia i Środowisko, 4(55), 165–174.
Dobrowolska, M. (1948). Dynamika krajobrazu kulturowego. Przegląd Geograficzny, 21(3–4), 151–205.
Dönhoff, M. (2016). Nazwy, których już nikt nie wymieni. Kielce: Wydawnictwo Pellegrina.
Durydiwka M. (2017). Wiejski krajobraz osadniczy i możliwości jego wykorzystania w turystyce (na wybranych przykładach). Turystyka Kulturowa, 2, 102–122.
Figlus, T., (2018). Wybrane aspekty teoretyczne identyfikacji i waloryzacji układów ruralistycznych w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 49, 75–92.
Goraj, S., Gwiaździńska-Goraj, M. (2011). Rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich w województwie warmińsko-mazurskim. Infrastruktura i ekologia obszarów wiejskich, 2, 171–181.
Gwiaździńska-Goraj, M., Goraj, S., Jezierska-Thöle, A. (2015). Zmiany struktury funkcjonalnej gmin wiejskich w północnej części Polski (analiza porównawcza lat 1988–2012). Studia Obszarów Wiejskich, 37, 157–168.
Kachniewska, M. (2011). Funkcja turystyczna jako determinanta życia na wsi. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica, 288, (64), 53–72.
Kondracki, J. (2000). Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kujawski, W. (2007). Śniardwy szlak wodny/Ein Wassergang. Olsztyn Wydawnictwo QMiKa. Mapa topograficzna arkusz Arys (Orzysz) 1:100 000. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1931.
Marks-Bielska, R., Babuchowska, K. (2013). Uwarunkowania rozwoju agroturystyki w województwie warmińsko-mazurskim według opinii właścicieli gospodarstw rolnych. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis Oeconomica, 299(70), 141–150.
Młynarczyk, K., Marks, E., Jaszczak, A.A. (2009). Społeczne uwarunkowania kreacji wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej na wybranych przykładach z krajów nadbałtyckich. Nauka Przyroda Technologie, 3(1), 1–9.
Myga-Piątek, U. (2012). Krajobrazy kulturowe aspekty typologiczne i ewolucyjne. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Orłowicz, M. (1991). Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Olsztyn: Agencja Wydawnicza „Remix”.
Plit, J. (2016). Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 235, 1–301.
Sakson, A. Mazurzy I Warmiacy w powojennej rzeczywistości (1945–49). Poznań: Instytut Zachodni, 105–120. https://www.iz.poznan.pl/plik,pobierz,3010,3d1c17a0ceed8ac29a76bf7e7762e79f/Mazurzy%20i%C2%A0Warmiacy%20w%C2%A0powojennej%C2%A0rzeczywistosci%20(1945%E2%80%931949.pdf
Seegutten Stand 1945 Kreis Johannisburg. Mapa sytuacyjna, 1945, (gez. Rozanowski).
Senetra, A., Suchta, J. (2003). Rolnictwo i turystyka w regionie Warmii i Mazur jako wiodące dziedziny gospodarcze w przeobrażaniu obszarów wiejskich i perspektywie ich rozwoju. Studia Obszarów Wiejskich, 4, 79–96.
Skowronek F. (2002). Księga Mazur. Olsztyn: Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Borussia.
Toeppen, M.P. (1998). Historia Mazur. Olsztyn: Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borusja”.
Traba R., 2012. O wymazywaniu i odzyskiwaniu, [w:] Prusy wzlot i upadek. Polityka pomocnik historyczny, 3, 127–129.
Urbańska, M. (2018). Rozwój turystyki na obszarach wiejskich na przykładzie Nowych Gut. Praca magisterska. Kraków: Wydział Geograficzno-Biologiczny Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Wielkie Jeziora Mazurskie. Mapa turystyczna 1:50 00, Kraków: Wydawnictwo Turystyczne Compass, 2018.
Włodarczyk, B. (2009). Krajobrazy przestrzeni turystycznej. Turyzm, 19(1–2), 89–97.
Włodarczyk, B. (2011). Processes of tourism space formation. Turyzm, 21(1–2), 59–65.
Włodarczyk, B. (2014). Przestrzeń w turystyce, turystyka w przestrzeni – o potrzebie definicji, delimitacji i klasyfikacji. Turyzm, 24(1), 25–35.
Źródła internetowe:
www.bildarchiv-ostpreussen.de
http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Nowe_Guty#Kultura
http://www.orzysz.pl/index.php?k=298
https://www.polskawliczbach.pl/wies_Nowe_Guty
http://www.schuka.net/Ostpreussen/KrJo/Ort/Seegutten/Uebersicht.htm
https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html
http://www.ulischubert.de/geografie/gem1900/gem1900.htm?ostpreussen/johannisburg.html
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
