Wybrane procesy kształtujące geografię jako kierunek studiów w Polsce w XXI wieku
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.12.1Słowa kluczowe:
geografia szkolna, konkurencja, matura, motywy, rekrutacja, studia wyższe, zainteresowanieAbstrakt
Przemiany społeczne i gospodarczo-polityczne, które charakteryzują się bardzo dużą dynamiką w ostatnich latach, ukształtowały współczesny obraz polskiego społeczeństwa oraz w znaczący sposób wpłynęły na uczelnie wyższe. Geografia akademicka musiała ewoluować po to aby realizować założenia procesu bolońskiego, reform szkolnictwa oraz pozostać wybieranym przez młodzież kierunkiem kształcenia.Celem artykułu jest ukazanie wpływu głównych procesów oddziałujących obecnie na szkolnictwo wyższe oraz na geografię jako kierunek studiów. W ujęciu makro rozważono uwolnienie rynku pracy i rynku usług edukacyjnych, integrację z systemem bolońskim, przemiany demograficzne, ewolucję aspiracji polskiego społeczeństwa wobec wykształcenia i kariery zawodowej. W odniesieniu do geografii uwagę skupiono na zmianach w szeroko pojętej percepcji geografii szkolnej, zainteresowaniu młodzieży podejmowaniem tych studiów i motywach wyboru geografii wśród osób ją studiujących. Omówiono znaczenie konkurencji wewnętrznej i zewnętrznej, w której dziś funkcjonuje ten kierunek studiów oraz formalnego podziału geografii jako dyscypliny naukowej, wynikającego z wdrażanej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 20 lipca 2018 roku.
Bibliografia
Banaszak, B. (2012). Zatrudnialność absolwentów w procesie bolońskim. Forum Akademickie, 9, 23–25.
Chmielecka, E. (2003). Rola uniwersytetu w społeczeństwie wiedzy. Uwagi na marginesie dokumentów Unii Europejskiej. W: J. Osiński (red.), Wzrost gospodarczy i rozwój społeczny jako paradygmaty współczesności. Warszawa: SGH, 539–553.
Denek, K. (2013). Uniwersytet. Między tradycją a wyzwaniami współczesności i przyszłości. Edukacja Humanistyczna, 1(28), 7–21.
Drapińska, A. (2011). Zarządzanie relacjami na rynku usług edukacyjnych szkół wyższych. Warszawa: PWN.
Dzięcioł-Kurczoba, B. (2015). Zróżnicowanie przestrzenne i uwarunkowania wyników matury w Polsce w latach 2005–2008 oraz 2010–2014. Łódź: Wyd. UŁ.
Firlit-Fesnak, G., Szylko-Skoczny, M. (red.) 2008. Polityka społeczna. Warszawa: PWN.
Gęsicki, J. (2013). Dokąd zmierza świat nauki i edukacji? W: Cz. Plewka (red.) Nauka, edukacja, rynek pracy. Przede wszystkim współdziałanie. Szczecin–Koszalin: Uniwersytet Szczeciński, Politechnika Koszalińska, Wyższa Szkoła Integracji Europejskiej w Szczecinie, Szczecin–Koszalin, 43–48.
Główny Urząd Statystyczny, (2010) Szkoły wyższe i ich finanse w 2010 r. GUS.
Główny Urząd Statystyczny, (2012), Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 r. GUS.
Główny Urząd Statystyczny, (2014), Szkoły wyższe i ich finanse w 2014 r. GUS.
Główny Urząd Statystyczny (2016), Szkoły wyższe i ich finanse w 2016 r. GUS.
Hemsley-Brown J.V., Oplatka, I. (2006). Universities in a competitive global marketplace: a systematic review of the literature on higher education marketing. International Journal of Public Sector Management, 19(4), 316–338.
Kopeć, K. (2007). Miejsce geografii na nowym egzaminie maturalnym. W: M. Strzyż, A. Zieliński (red.), Region w edukacji przyrodniczo-geograficznej. Nauki Geograficzne w Badaniach Regionalnych, IV, Kielce: Wyd. AŚ, 49–55.
Łysik, K. (2011). Wpływ gospodarki informacyjnej na pracę i pracowników współczesnych organizacji. Edukacja ekonomistów i menedżerów. Problemy. Innowacje. Projekty, 3(21), 153–164.
Lisowski, A. (2008). W poszukiwaniu integracji przedmiotowej tożsamości geografii na początku XXI wiekWydawnictwo WSGu. W: S. Liszewski, J. Łoboda, W. Maik (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. , Bydgoszcz, 43–52.
Makulska, D. (2012). Kluczowe czynniki rozwoju w gospodarce opartej na wiedzy. W: J. Stacewicz (red.), Pomiędzy polityką stabilizacyjną a polityką rozwoju, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, 88, Warszawa: SGH, 169–194.
Marginson, S. (2004).Competition and markets in higher education: a “glonocal” analysis. Policy Futures in Education, 2(2), 175–244. (doi.org/10.2304/pfie.2004.2.2.2)
Marginson, S. (2006). Dynamics of national and global competition in higher education. Higher Education, 52, 1–39 (doi: 10.1007/s10734-004-7649-x)
Mazurkiewcz, G. (red.) (2012). Jakość edukacji. Różne perspektywy. Kraków: Wyd. UJ.
Moroń, D. (2016). Wpływ przemian demograficznych na szkolnictwo wyższe w Polsce. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 290, 107–116.
Mularczyk, M. (1993). Postawy uczniów wobec geografii jako przedmiotu szkolnego. Geografia w Szkole, 2, 122–125.
Mulaczyk, M., Kowalska, A. (2003). Postawy gimnazjalistów wobec geografii szkolnej. Geografia w Szkole, 5, 272–276.
Musiał, G. (2011). Społeczne uwarunkowania procesu kształcenia XXI wieku. W: Jędralska, K., Bernais, J. (red.), Kompetencje absolwentów studiów ekonomicznych. Perspektywa nauki i biznesu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, 112–131.
Niezgoda, M. (red.) (2011). Społeczne skutki zmiany oświatowej w Polsce, Kraków: Wyd. UJ.
Piróg, D., Tracz, M., Gurgul, B. (2007). Motywy wyboru geografii na maturze a wyniki egzaminu maturalnego – studium przykładowe W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Uczenie się i egzamin w oczach uczniów, Kraków: PTDE, 664–673.
Piróg, D. (2013). Absolwenci szkół wyższych na rynku pracy w warunkach kryzysu. Przedsiębiorczość w warunkach kryzysu gospodarczego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 9, 302–316.
Piróg, D. (2014). Konkurowanie uniwersytetów na rynku usług edukacyjnych w warunkach kryzysu gospodarczego i nasilających się trudności tranzycji absolwentów. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 28, 117–130.
Piróg, D. (2015). Przechodzenie absolwentów studiów geograficznych na rynek pracy. Proces, czynniki, predykcja. Prace Monograficzne 715. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
Piróg, D. (2016). Key processes shaping the current role and operation of higher education institutions in the society. Environmental & Socio Economic Studies, 4(1), 53–59. DOI: https://doi.org/10.1515/environ-2016-0005.
Piróg, D. (2018). To study or not to study geography? The changing motivations behind choosing geography degree programmes by Polish students in the years 1995–2015. Geoforum, 94, 63–71. DOI: org/10.1016/j.geoforum.2018.06.013.
Piskorz, S., Tracz, M. (red.) (2009). Bibliografia dydaktyki geografii 1996–2004. T. IV. Kraków: Wyd. Nauk. AP, Kraków.
Plewka, Cz. (2013). Refleksje nad potrzebą powiązania rynku pracy z nauką i edukacją. W: Cz. Plewka (red.) Nauka, edukacja, rynek pracy. Przede wszystkim współdziałanie. Szczecin–Koszalin: Uniwersytet Szczeciński, Politechnika Koszalińska, Wyższa Szkoła Integracji Europejskiej w Szczecinie, Szczecin–Koszalin, 73–96.
Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku. Dziennik Ustaw, poz. 1668.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych. Dziennik Ustaw, poz. 1818.
Sadowski, Z. (2005). Transformacja i rozwój. Wybór prac. Warszawa: Wyd. Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.
Sala, S. (2008). Wpływ procesów globalizacji na czas i miejsce pracy. W: W. Maik, K. Rembowska, A. Suliborski (red.),Terytorium, region, miejsce – czas i przestrzeń w geografii. Bydgoszcz: Wyd. WSG, 155–164.
Siwiński, W. (2013). Nowa misja uniwersytetów: zdolność konkurowania. W: J. Woźnicki (red.) Misja i służebność uniwersytetu w XXI wieku. Warszawa: Instytut Społeczeństwa Wiedzy Fundacji Rektorów Polskich, 127–132.
Szkolnictwo wyższe w Polsce w 2013 r. MNiSW. Sprawozdanie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z egzaminu maturalnego, lata 2005–2014
(https://cke.gov.pl/egzamin-maturalny/egzamin-w-starej-formule/wyniki/). (ostatni dostęp: 15.09.2018)
Sprawozdanie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z egzaminu maturalnego, lata 2015–2018) https://cke.gov.pl/egzamin-maturalny/egzamin-w-nowej-formule/wyniki/. (ostatni dostęp: 15.09.2018)
Sztompka, P. (2012). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wyd. Znak.
Tracz, M., Kramarz, P. (red.) (2009). Olimpiada Geograficzna i Olimpiada Nautologiczna w okręgu krakowskim w latach 1974–2009. Kraków: Wyd. Oddział Krakowski PTG.
Tracz, M., Hibszer, A. (2013). Geography studies in Poland after 1989 – selected issues. Miscellanea Geographica – Regional Studies on Development, 17(3), 19–25.
Tracz, M. (2014). Motivies for choosing of geography in Matura examination in the context of Poland’s examination policy. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica, 5, 131–140.
Tomczyk, A.M. (2014). Motywy wyboru klas geograficznych w wybranych szkołach ponadgimnazjalnych województwa wielkopolskiego. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 3, 221–230.
Trzcionkowski, L. (2014). Zanim narodził się uniwersytet. Niezbędnik Inteligenta, 4, 6–10.
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Dziennik Ustaw, poz. 1668.
Wołk, Z. (2013). Zbieżność przygotowania do życia i do pracy w warunkach płynnej rzeczywistości. W: Cz. Plewka (red.) Nauka, edukacja, rynek pracy. Przede wszystkim współdziałanie. Szczecin–Koszalin: Uniwersytet Szczeciński, Politechnika Koszalińska, Wyższa Szkoła Integracji Europejskiej w Szczecinie, Szczecin–Koszalin, 55–64.
Wójtowicz, B., Tracz, M. (2011). Popularność geografii jako kierunku studiów. W: Z. Długosz, T. Rachwał (red.) Priorytety badawcze i aplikacyjne geografii polskiej. Kraków: Wyd. Nauk. UP, 88–100.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
