Przemiany struktury przestrzennej miasta w świetle archiwalnych materiałów kartograficznych – Nowe Miasto w Mysłowicach
Słowa kluczowe:
archiwalne materiały kartograficzne, metoda Conzena, plan miasta, struktura przestrzenna miastaAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie przemian struktury przestrzennej tzw. Nowego Miasta - jednej z dwóch historycznych części śródmieścia Mysłowic. Geneza tej przestrzeni sięga XIX wieku, gdy rozpoczął się jej rozwój funkcjonalno-przestrzenny w oparciu o funkcje graniczne oraz transport kolejowy (ważny węzeł międzynarodowy od 1847). Podstawowym źródłem informacji o stanie morfologicznym obszaru badań były archiwalne i współczesne plany miasta, przedstawiające Nowe Miasto w poszczególnych etapach jego ewolucji. Metodyka postępowania badawczego polegała na chronologicznym zestawieniu wybranych materiałów kartograficznych, zgodnie z metodą analizy planów miasta M.R.G. Conzena. Kolejny krok obejmował interpretację, weryfikację oraz analizę porównawczą treści planów poprzez ich nałożenie na siebie. Efektem badań była wizualizacja dynamiki przemian struktury przestrzennej obszaru badań w latach 1859-2013. Wyróżniono trzy fazy (stadia) rozwoju struktury przestrzennej Nowego Miasta: inicjalną (druga połowa XIX w.), maksymalnego wypełnienia urbanistycznego (początek XX w.) oraz regresu przestrzennego (początek XXI w.).Bibliografia
Conzen, M.R.G. (1960a). Alnwick, Northumberland. A Study in Town-plan Analysis. London: The Institute of British Geographers.
Conzen, M.R.G. (1960b). The Plan Analysis of an English City Centre. In: K. Norborg (ed.), Proceedings of the IGU Symposium in Urban Geography. Lund Studies in Geography, 24, Ser. B. Human Geography. Lund: The Royal University of Lund, 383–417.
Die Stadt Myslowitz (1911). Skala 1:6300. Ze zbiorów Muzeum Miasta Mysłowice: sygn. MMM/H/362.
Dziewoński, K. (1962). Zagadnienia typologii morfologicznej miast w Polsce. Czasopismo Geograficzne, 33(1), 441–457.
George, P. (1956). Miasto. Warszawa: PWN.
Hall, T., Barrett, H. (2012). Urban Geography. London-New York: Routledge. Handzeichnung von der Feldmark Myslowitz. Kreis Beuthen (1859). Skala 1:12 700.
Kantor-Pietraga, I., Krzysztofik, R. (2011). Zmienność funkcji miasta i przestrzeni publicznej na przykładzie Mysłowic: 1911–2011. W: I. Jażdżewska (red.), XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście: Przestrzeń publiczna miast. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 245–356.
Kiełczewska-Zaleska, M. (1972). Geografia osadnictwa. Zarys problematyki. Warszawa: PWN.
Koter, M. (1994). Od fizjonomii do morfologii porównawczej. Podstawowe zagadnienia teoretyczne morfologii miast. W: M. Koter, J. Tkocz (red.), Zagadnienia geografii historycznej osadnictwa w Polsce. Toruń-Łódź: Uniwersytet Mikołaja Kopernika-Uniwersytet Łódzki, 23–32.
Koter, M., Kulesza, M. (2007). Morfologia miast – stan i tendencje rozwoju. W: I. Jażdżewska (red.), XX Konwersatorium Wiedzy o Mieście: Polska geografia osadnictwa, dotychczasowy dorobek, program badań. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 303–314.
Maik, W. (1997). Podstawy geografii miast. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Mapa topograficzna Polski (1996). Skala 1:10 000, ark. M-24–63–A-d-1.
Moudon, A.V. (1997). Urban morphology as an emerging interdisciplinary field. Urban Morphology, 1, 3–10.
Myslowitz (1910). Skala 1:1000. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Katowicach: sygn. APK zb. kart. I 597.
Mysłowice plan miasta. Centrum (2009). Skala 1:10 000, Katowice: Wydawnictwo Kartograficzne PGK Katowice.
Plan von einem Theile der Stadt Myslowitz (1853). . Skala 1:1250. Ze zbiorów Muzeum Miasta Mysłowice: sygn. MMM/H/372.
Pirveli, M. (2011). Od morfologii przez urbomorfologię do morfoznaku. Przegląd Geograficzny, 83(4), 507–529.
Regulski, J. (1980). Rozwój miast w Polsce. Aktualne problemy. Warszawa: PWN.
Rogalska, J. (1989). Ewolucja sieci ulicznej i form zabudowy miasta w 2. połowie XIX i na początku XX wieku. W: Sieć uliczna. Instytut Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Warszawa: Politechnika Warszawska, 22–29.
Stadt Myslowitz (1940). Skala 1:4000. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Katowicach: sygn. APK zb. kat. I 601.
Sulik, A. (1971). Wpływ przemysłu i położenia granicznego na rozwój przestrzenny Mysłowic w XIX i początkach XX wieku. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach, 1, 105–122.
Sulik, A. (2007). Historia Mysłowic do 1922 r. Mysłowice: Urząd Miasta Mysłowice.
Sulik, A. (2011). Tom II Historia Mysłowic 1922–1945. Miasto w Polsce Odrodzonej 1922–1939 i Trzeciej Rzeszy Niemieckiej 1939–1945. Mysłowice: HEJME.
Wallis, A. (1977). Miasto i przestrzeń. Warszawa: PWN.
Werwicki, A. (1973). Struktura przestrzenna średnich miast ośrodków wojewódzkich w Polsce. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Ossolineum.
Witecka, H. (2008). Moje miasto Mysłowice. Mysłowice: Muzeum Miasta Mysłowice.
Zdrojewski, E.Z. (1994). Zarys geografii osadnictwa. Przewodnik do ćwiczeń. Słupsk: WSP.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
