Szkolny ruch krajoznawczo‑turystyczny w Polsce – rozwój, działalność i stan obecny.
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.20.2Słowa kluczowe:
krajoznawstwo, szkolne koła krajoznawczo‑turystyczne, turystyka szkolna, zajęcia pozalekcyjneAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie rozwoju i działalności szkolnego ruchu krajoznawczo‑ ‑turystycznego w Polsce oraz analiza jego stanu obecnego. Początki krajoznawstwa i turystyki w szkole związane są z powstaniem Komisji Edukacji Narodowej, która już w XVIII wieku dostrzegała korzyści wynikające z zajęć prowadzonych w terenie. Natomiast w latach 20. XX wieku ruch ten przyjął formę zorganizowaną. Wsparcie ze strony władz oraz czynniki społeczno‑gospodarcze doprowadziły do wzrostu zainteresowania działalnością szkolnych kół krajoznawczo‑turystycznych (SKKT) w latach 70. i 80. XX wieku, które w tym czasie skupiały ponad 300 tys. uczniów. Jednak od tego czasu popularność SKKT zmniejsza się. Największy spadek zainteresowania nastąpił na skutek wprowadzenia edukacji zdalnej podczas pandemii koronawirusa i pomimo powrotu do nauczania stacjonarnego sytuacja SKKT nie ulega poprawie. W pracy wskazano przyczyny, które są odpowiedzialne za coraz mniejsze zainteresowanie uczniów i nauczycieli szkolnym ruchem krajoznawczo‑turystycznym. W artykule dokonano także przeglądu form działalności SKKT.
Bibliografia
Bakota, D. (2009), Turystyka w powiecie raciborskim w latach 1999–2007, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, VIII, 255–268.
Bakota, D. (2013). Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno‑Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych na polu turystyki szkolnej w województwie częstochowskim w latach 1975–1998. [w:] Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku (red.) Umiastowska D., Wyd. Albatros, nr. 17, 5–12.
Biczysko, G. (2011). Turystyka i krajoznawstwo w Związku Harcerstwa Polskiego w II Rzeczpospolitej, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, X, 43–55.
Cybul, P. (2022). Przygotowanie przyszłych nauczycieli geografii i historii do realizacji krajoznawstwa w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, 18, 58–69. DOI:
24917/20845456.18.4
Denek, K. (1995). Trzy ćwierćwiecza krajoznawstwa i turystyki w polskiej szkole. Biuletyn Historii Wychowania, (2), 27–32.
Denek K. (1989). Krajoznawstwo i turystyka w wychowaniu dzieci i młodzieży szkolnej. Warszawa: Wydawnictwo PTTK “Kraj”.
Denek, K. (2007). Aktywność krajoznawcz młodzieży w PTK i PTTK, Wędrujemy, Klub PTTK Edukacji Krajoznawczej i Regionalizmu przy PWSZ w Sulechowie, 27–37.
Dąbrowski, A., Rowiński, R. (2006). Turystyka i rekreacja dzieci i młodzieży jako szansa wzrostu konkurencyjności regionów‑w świetle wyników badań. [Tourism and recreation of children and adolescents as an opportunity to increase regions’ competitiveness
– in the light of study results]. W: D. Dudkiewicz, F. Midura, E. Wysocka (red.), Turystyka i rekreacja jako czynnik podnoszenia atrakcyjności i konkurencyjności regionu [Tourism and recreation as a factor determining the region’s attractiveness and competitiveness growth]. Warszawa: ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna.
Drogosz, M. (2009). Krajoznawstwo i turystyka w szkołach i placówkach oświatowych, Poradnik dla dyrektorów i kadry pedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kuwer.
Evans, D. Susan, B. (2010). Social Media Marketing: The Next Generation of Business Engagement. Pennsylvania: Sybex.
Kamel, M. (2012a). Polskie biura podróży zajmujące się organizacją wyjazdów dla dzieci o charakterze turystyki kulturowej. Turystyka kulturowa, 9, 79–83.
Kamel, M. (2012b). Turystyka kulturowa dzieci szkolnych. Poznań: Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego.
Kamieniecka, W. (2002). Jak założyć Szkolne Koło Krajoznawczo‑Turystyczne PTTK?, W: A. Gordon, M. Boguszewski, E. Matusiak‑Gordon (red.), Krajoznawstwo i turystyka w szkole, Wydawnictwo PTTK, 68–69.
Kap, K., Skowronek, E., Sarnecka, J. (2017). Rola szkoły w kształtowaniu zdrowego stylu życia uczniów na przykładzie opinii młodzieży licealnej, Annales Universitatis Mariae Curie‑Sklodowska, Lublin, LXXII (2), 163–178.
Kruczek, Z., Kurek A., Nowacki M. (2010). Krajoznawstwo. Teoria i metodyka. Kraków :
Proksenia.
Kugiejko, M. (2019). Turystyka Szkolna w województwie Wielkopolskim [w:] Młynarczyk Z. (red.) Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki, 21, Poznań: Wydawnictwo Bogucki.
Luberda, M. (2013). Turystyka i rekreacja dzieci i młodzieży jako szansa podnoszenia aktywności turystycznej w regionach, Studia Ekonomiczne i Regionalne, T.VI, nr. 4, s.72–87.
Magiera, E. (2020). Działalność Komisji Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej w Polsce okresu międzywojennego, Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 2(11), 220–238. DOI: 10.18778/2450–4491.11.16
Magiera, E. (2018). Metodyka pracy szkolnych kół krajoznawczych w Polsce okresu międzywojennego. Biuletyn Historii Wychowania, 38, 79–96. DOI: 10.14746/bhw.2018.38.6
Magera, E. (2019). Szkolne Koła Krajoznawcze w świetle sprawozdań dyrekcji gimnazjów ogólnokształcących w Polsce okresu międzywojennego, W: A. Włoch, J. Wojniak, R. Ślęczka (red.), Sejm Nauczycielski: inicjatywy edukacyjne Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, 18(47), 219–240. DOI: 10.35765/HW.2019.1847.05
Morbitzer, J. (2011). Szkoła w epoce płynnej nowoczesności, W: E. Musiał, I. Pulak (red.), Człowiek – Media – Edukacja, Katedra Technologii i Mediów Edukacyjnych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, 219–225.
Narożna, D. (2018). Wycieczka jako forma organizacyjna krajoznawstwa i turystyki w szkole, Słupskie prace geograficzne, 15, 125–140.
Pisarska, B. (2014). W poszukiwaniu idei rozwoju turystyki. Przeszłość – przyszłość, W: B. Krakowiak, J. Latosińska (red.), Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość turystyki, „Warsztaty z Geografii Turyzmu”, 5, Łódź. 131–144. DOI 0.18778/7969‑262‑
09
Podemski, K. (2007). Od zakazu opuszczania Domu do nakazu dialogu z Innym. Ewolucja etyki podróżowania. W: M. Kazimierczak (red.), Turystyka i podróżowanie w aksjologicznej perspektywie. Poznań: Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego,
–40.
Prószyńska‑Bordas, H. (2016). Krajoznawstwo‑ tradycja i współczesność, Warszawa: Wydawnictwo Difin,
Rogoż, M., Strzałka, A. (2021). Propaganda content in the “Poznaj Swój Kraj” monthly (1958–1989), Rocznik historii prasy polskiej, XXIV,4 (64), 52–68.
Rowiński, R. (2005). Formy działalności szkolnych kół krajoznawczo – turystycznych PTTK jako produkt turystyki młodzieżowej, Turystyka i Rekreacja, 1, 200–206.
Sadoń‑Osowiecka, T. (2010). Krajoznawstwo i turystyka szkolna jako edukacja alternatywna – konteksty przyrodnicze, społeczne, kulturowe i pedagogiczne, Problemy Ekologii, 14(3), 156–161.
Sosnowski, F. (2015). Turystyka i krajoznawstwo młodzieży szkolnej w polityce państwa w latach 1970–1980 w świetle czasopisma “Poznaj swój kraj”, Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, XIV, 1, 89–100.
Sigda, K. (2013). Portale społecznościowe – wpływ na dzieci i młodzież, Kognitywistyka i Media w Edukacji 2018,1, 62–72.
Törőcsik, M., Szűcs, K., Kehl, D. (2014). How Generations Think, Research on Generation Z. Acta Universitatis Sapientiae, Communicatio, 1, 23–45.
Zajadacz, A., Kugiejko, M. (2016). Krajoznawstwo w świadomości pokolenia Z, W.A. Stasiak, J. Śledzińska, B. Włodarczyk (red.), Współczesne oblicza krajoznawstwa, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 51–67.
Załęczny, J. (2022). Obraz Polesia w publikacjach wydanych przez Koło Krajoznawcze Uczniów Gimnazjum Państwowego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pińsku, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo‑Wschodniej, LVII (2), 77–101. DOI:
12775/SDR.2022.2.04
Źródła internetowe:
www.dane.gov.pl (dostęp z dnia: 15.12.2023 r.)
www.stat.gov.pl (dostęp z dnia: 08.01.2024 r.)
www.dcdx.co/gen‑z‑research‑insights (dostęp z dnia: 08.01.2024 r.)
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
